Hướng dẫn chăn nuôi gà mái đẻ thả vườn

.

Hiện nay, cùng với việc tăng mạnh nhu cầu sử dụng thịt gà thả vườn của người dân, thì việc chăn nuôi gà thả vườn cũng ngày càng phát triển, kỹ thuật nuôi gà mái đẻ thả vườn là yếu tố tiên quyết để có nhiều trứng và con giống có chất lượng cao.

1. Chon Giống và loại giống:

Nên chọn những mái con của mái mẹ đẻ tốt, không bệnh, ngoại hình chân cao vừa phải, đầu thanh, mắt sáng, mọc lông sớm, khoảng cách giữa xương lườn và xương chậu để lọt bàn tay, bụng mềm mại, lỗ huyệt mọng, khoảng cách giữa hai xương chậu rộng. Chú ý chọn gà giống thuần theo đặc trưng ngoại hình của từng giống, tránh pha tạp.

Tỷ lệ ghép đàn phụ thuộc giống gà nuôi thả vườn. Gà ri, tàu vàng, ta vàng tỷ lệ 1 trống/10 - 13 mái; gà thịt Đông Tảo 1 trống/5 - 6 mái; gà Mía, gà Hồ 1 trống/7 - 8 mái; căn cứ vào tỷ lệ phôi cao, thấp mà điều chỉnh tỷ lệ trống/mái cho thích hợp (Tỉ lệ phôi thấp thì tăng tỉ lệ gà trống lên)

*** Nên chọn và để lại những con giống có số lượng trứng cao, khả năng ấp nở điều (Nếu cho tự Ấp)

*** Loại bỏ (bán theo gà thịt) những con đẻ ít (ít hơn số lượng trung bình, thường gà kiếng mình khoảng >14 quả), đẻ thưa (2 ngày 1 quả)

*** Không nên cho gà ấp những lứa trứng đầu (3 lứa, gà so)==> luột ăn hoặc bán

2. Chuồng nuôi và chế độ ánh sáng

Diện tích chuồng nuôi: đảm bảo mật độ 4 - 6 con/m2. Chuồng phải thoáng mát về mùa hè, ấm về mùa đông, nhiệt độ thích hợp cho gà mái đẻ là 18 - 20 0C, độ ẩm không khí trong khu vực chuồng tốt nhất là 70 - 75%, nếu ẩm độ cao gà dễ bị các bệnh tật, khi chuồng bị ướt cần thay chất độn chuồng.

Vấn đề chiếu sáng: ánh sáng đối với gà đẻ là rất cần thiết. Ánh sáng đầy đủ, tạo hoóc môn kích thích bao noãn phát triển, đẩy mạnh sự phát triển của buồng trứng, gà sẽ đẻ nhiều. Nhu cầu ánh sáng của gà mái trong một ngày đêm là: gà mái 19 tuần tuổi - 13 giờ chiếu sáng, 20 tuần tuổi - 14 giờ và 21 tuần tuổi - 15 giờ chiếu sáng, từ 148 ngày tuổi, gà mái cần 16 giờ chiếu sáng/ngày đêm.

Nước ta khí hậu nhiệt đới, mùa hè ánh sáng chói chang, lượng chiếu sáng tự nhiên là đủ, song về mùa đông âm u, ngày ngắn đêm dài thiếu ánh sáng, cần chiếu sáng bổ sung với cường độ 30 lux, tương đương bóng đèn 3W/m2 treo cao 2 - 2,5 m, như thế gà đủ ánh sáng sẽ đẻ sớm và đẻ rộ.

3. Cho ăn

Đối với gà mái đẻ, ngoài nhu cầu thức ăn để duy trì cơ thể còn cần lượng dinh dưỡng để sản xuất ra trứng, do đó cần bổ sung các chất dinh dưỡng như tinh bột, đạm, khoáng, vitamin vào khẩu phần ăn. Việc cho ăn đối với gà mái đẻ thả vườn tuỳ thuộc vào mức độ kiếm ăn được nhiều hay ít ngoài vườn thả, bằng cách quan sát diều có no hay không mà cho ăn bổ sung nhiều hay ít, trung bình cho ăn thêm lượng thức ăn hỗn hợp 40 - 50g/ngày/con, trong đó tỷ lệ đạm 15%, chất béo 6%, lượng rau xanh 50%.
*** Giai đoạn gà đẻ nên cho ăn lúa ngâm (ít nhất 12h)

4. Lưu Ý: Để gà mái đẻ thả vườn đẻ tốt, cần chú ý thêm những vấn đề sau:

Cai ấp cho gà: các giống gà nội Việt Nam có bản năng đòi ấp mạnh, thời gian gà đòi ấp sẽ ngừng đẻ trứng. Do vậy để có sản lượng trứng cao cần tiến hành cai ấp cho gà mái không có ý định cho ấp. Có thể làm như sau: cho gà vào chuồng thoáng đãng, không có ổ đẻ, cho ăn đầy đủ thức ăn giàu prôtêin và chất xanh, thả chung vào đó một gà trống khoẻ mạnh, hăng để mỗi lần gà mái nằm xuống ấp bóng bị gà trống đòi đạp xua dậy; lúc đòi ấp, thân nhiệt gà mái cao (42 độ C), có thể tắm cho gà hạ thân nhiệt (mùa hè), đồng thời lông gà ướt, gà không muốn nằm, quên dần việc ấp bóng. Sau khi cai ấp 1 tuần thấy gà không nằm nữa thì thả về chuồng cũ, cho ăn tốt gà sẽ lại đẻ đều.

Hiện tượng thay lông: gà thường thay lông vào tháng 7, 8 hàng năm, thời gian kéo dài 2 - 3 tháng. Lông bắt đầu thay từ đầu, ngực bụng, cánh, đuôi. Khi thay lông, gà giảm đẻ, thậm chí ngừng đẻ. Mái đẻ tốt thời gian thay lông ngắn, mái đẻ tồi thời gian thay lông kéo dài. Cần quan sát hiện tượng này để loại thải những con gà mái đẻ kém để đỡ tốn thức ăn.

Khi gà bắt đầu đẻ thường bị các bệnh tụ huyết trùng, bạch lỵ (dính đít). Khi gà bị bệnh bạch lỵ thì không dùng trứng để ấp, vì bệnh có thể truyền qua trứng nhiễm vào cơ thể gà con. Ngoài ra gà đẻ hay bị sưng chân nếu chất độn chuồng không đủ dày (5 cm) và bẩn. Cần giữ chất độn chuồng luôn khô ráo và sạch. Sản lượng trứng của gà mái đẻ tuỳ thuộc giống, dao động từ 50 - 100 quả, nếu chăm sóc tốt, gà có thể đẻ 150 - 170 quả.

5. Ấp trứng tự nhiên (Ấp trứng bằng con mái)

Ấp trứng tự nhiên là dùng con mẹ (đẻ trứng) hoặc con mái khác để ấp trứng. Thí dụ gà đẻ hết trứng là đòi ấp, nếu nuôi nhiều gà đẻ có thể dồn trứng lại cho một con ấp, hoặc cho gà tây ấp, thậm chí cho ngỗng mái ấp…

Khái niệm ấp trứng tự nhiên

Các giống gia cầm (gà, ngan, ngỗng) địa phương như gà ta, ngan Dé, ngỗng Sen sau khi đẻ hết trứng (một lần đẻ) thường có tính đòi ấp cao. Tính đòi ấp phụ thuộc vào giống, tình trạng sức khoẻ và chế độ nuôi dưỡng. Những giống gà địa phương thân hình nhỏ, huớng trứng như gà Ri, ngỗng Sen… thường có tính đòi ấp cao, nuôi con khéo hơn các giống gia cầm có ngoại hình to hướng thịt như gà Hồ, gà Đông Cảo, vịt Bầu, ngỗng Sư tử, ngan Trâu… Các giống gia cầm công nghiệp hầu như mất tính đòi ấp.

Ở nước ta, gia đình nông dân nào cũng có nghề chăn nuôi gia cầm giống địa phương. Gà, ngan hoặc ngỗng sau một lần đẻ hết trứng, nguòi ta cho con mẹ ấp. Ấp tự nhiên không đòi hỏi thiết bị, không tốn công chăm sóc, tỷ lệ nở khả cao, gà hoặc ngan, ngỗng con nở ra khoẻ mạnh, phù hợp với chăn nuôi tiểu nông. Nhưng ấp tự nhiên có nhược điểm: không áp được nhiều trứng cùng một lúc, phụ thuộc vào thời tiết và sức khoẻ của con mái ấp. Con mái ấp đi kiếm ăn, chểnh mảng ấp làm trứng mất nhiệt ảnh hưởng đến phát triển phôi và tỷ lệ ấp nở. Con mái sau khi ấp có thể gầy yếu phải mất thời gian dài mới khôi phục lại sức khoẻ và đẻ trứng tiếp, vì thế năng suất trứng rất thấp. Nếu còn phải nuôi con nữa thì số trúmg đẻ ra trong một năm không được là bao.

Nếu cho gia cầm ấp trứng tự nhiên, cần lưu ý những vấn đề dưới đây.

Chọn con mái ấp

Con mái dùng để ấp phải có bộ lông phát triển, nhanh nhẹn, khoẻ mạnh, cánh rộng, chân cao vừa phải và không có lông chân. Những con ấp khéo thường tự điều chỉnh nhiệt độ ập rất tốt như mùa hè nóng con ấp thỉnh thoảng bỏ ấp trong thời gian ngắn để làm mát trứng, nhưng mùa đông lạnh thường chúng ham ấp, hầu như không bỏ ổ, người nuôi phải đặt thức ăn, nước uống kề ổ ấp. Gia cầm ấp khéo còn biểu hiện tính “cẩn thận” như lên xuống nhẹ nhàng đảo trứng thường xuyên từ trong ra ngoài, ngoài vào trong, mặt trên xuống mặt dưới; tính hung dữ như xù lông, mổ khi có nguời đến hoặc con vật khác vào gần.

Dùng gà tây để ấp trứng gà, trứng ngỗng, trứng ngan rất tốt, ấp được nhiều trứng, tỷ lệ trứng ấp nở cao do gà tây có bộ lông dầy, cánh rộng.

Làm ổ ấp

Ổ ấp có thể làm bằng sọt tre, thúng, rổ… trong lót rơm hoặc phoi bào. Nếu nuôi nhiều gà đẻ và nhiều con ấp thì nên đóng ổ đẻ 2 tầng, mỗi tầng 3-5 ổ, khung làm bằng tre hoặc gỗ, xung quanh ghép cót hoặc phên, tre nứa. Kích thước của ổ mỗi chiều 40 X 40cm hoặc 35 X 40cm đối với gà ấp, còn với ngỗng, gà tây – 60 X 60cm.

Mùa rét lót ổ dầy hơn mùa hè. Lót ô được làm theo hình lòng chảo để giữ trứng, nhưng không được sâu tránh trứng dồn thành đống.

Ổ gà ấp có thể đặt lên cao khỏi mặt đất 0,5-1m nhung ổ gà tây, ổ ngỗng, ổ ngan ấp đặt ngang trên mặt đất. Các ổ phải được buộc chặt vào các giá đỡ để con ấp nhảy lên không bị đổ. Nếu ổ ấp đặt liền nhau thì phải có phên ngăn cách giữa các ổ để tránh ấp nhầm hoặc mổ cắn nhau khi tranh nhau ấp.

Đặt ổ ấp nơi yên tĩnh, thoắng mát, sạch sẽ, tránh gió lùa. Không nên đặt ổ ấp trong bếp đun nấu hoặc phòng quá lạnh.

Phòng đặt ổ ấp phải có nền và tường bao quanh xây gạch hoặc láng xi măng để tránh chuột, rắn vào ăn trứng, cắn chết con ấp.

Số lượng trứng cho một ổ phụ thuộc vào giống: gà Ri 15-18 quả; gà Hồ, gà Đông Tảo 13-15 quả; gà tây 15-20 quả; ngỗng 10-12 quả (trứng của con mẹ đẻ ra). Nếu dùng gà tây có thể ấp được 25-30 trứng gà hoặc 15- 20 trứng vịt, 12-15 trứng ngỗng.

Trứng ấp được 6-7 ngày có thể đem soi qua bóng đèn dầu hoặc đèn điện để loại những trứng sáng (không phôi), trứng chết phôi. Sau khi loại trứng, nên dồn trứng lại để đủ cho một số con ấp. Nếu còn thừa ra, chăm sóc cho chóng lại sức để đẻ tiếp lứa sau.

Chăm sóc con ấp và ổ ấp

Không nên thay đổi vị trí ổ ấp, vì con ấp thường quen ổ áp cũ. Nếu di chuyển ô ấp phải tiến hành vào ban đêm, đặt ổ nhẹ nhàng, tránh xáo trộn nhiều.

Hàng ngày con ấp thường chỉ rời ổ 1-2 làn để kiếm thức ãn và uống nước và thải phân, vì vậy nếu thấy gà xuống ổ phải cho ăn riêng để gà ăn được nhiều, mau chóng lên ổ. Đối với những con say ấp, nhất là gà tây thường không chịu rời ổ để ăn uống và thải phân, vì vậy phải bắt thả ra sân vườn cho thải phân, ăn uống mỗi ngày 1-2 lần. Chú ý cho ăn lượng và chất đầy đủ, đặc biệt cho ăn thêm rau xanh non, nhất là gà tây và ngỗng. Nhặt phân ở ổ ấp, nếu ổ ấp bẩn phải thay chất lót ổ.

Sau khi gia cầm nở hết, bắt mẹ và con ra khỏi ổ. Nhốt riêng và vệ sinh ổ ấp – đốt bỏ chất lót ổ, ngâm thúng, rổ, rửa sạch, phơi khô để dùng làm ổ cho đợt sau.

Những gia cầm sử dụng để ấp (gà, gà tây) sau khi ấp xong (trứng nở) có thể sử dụng để ấp tiếp mẻ khác nếu chúng khoẻ mạnh. Những con sử dụng chuyên để ấp này phải được chăm sóc tốt – ăn uống đầy đủ. Con ấp có khoẻ, béo mới say ấp và có thể tạo nhiều nhiệt cung cấp cho trứng ấp.